“Có những người dành cả thanh xuân để yêu một người, nhưng cuối cùng lại chẳng thể cùng người ấy đi đến hết cuộc đời…”

Tình yêu vốn dĩ là một điều kỳ diệu, nhưng đôi khi, nó cũng là nỗi đau day dứt khôn nguôi. Có những mối tình không cần đi đến hồi kết viên mãn mà vẫn mãi in hằn trong tâm trí người ta suốt một đời. Có những người yêu ai đó bằng cả trái tim, nhưng suốt những năm tháng tuổi trẻ, chỉ có thể đứng từ xa dõi theo và chấp nhận làm kẻ thua cuộc trong chính câu chuyện của mình. Đó là câu chuyện của Ngạn – một chàng trai si tình dành trọn trái tim cho đôi mắt biếc của Hà Lan.

Nhẹ nhàng mà day dứt, giản dị nhưng ám ảnh, Mắt Biếc của Nguyễn Nhật Ánh không chỉ là câu chuyện về một mối tình đơn phương mà còn là hành trình của những giấc mơ dang dở, những nỗi buồn lặng lẽ và cả những tiếc nuối chẳng thể gọi thành tên.

I/ Giới thiệu chung: 

1) Giới thiệu tác giả: 

Nguyễn Nhật Ánh là một trong những nhà văn nổi tiếng và được yêu thích nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt với dòng văn học thiếu nhi và thanh thiếu niên. Sinh năm 1955 tại Quảng Nam, Nguyễn Nhật Ánh khởi nghiệp văn chương từ khi còn trẻ và nhanh chóng gây dựng được tên tuổi qua các tác phẩm gần gũi, giàu cảm xúc, viết về tuổi thơ, tình bạn, và những ký ức tươi đẹp của cuộc sống.

Các tác phẩm của ông luôn mang một nét đặc trưng riêng: giản dị, trong sáng và đầy nhân văn, nhưng cũng không kém phần sâu lắng với những bài học ý nghĩa về cuộc sống. Ông không chỉ viết cho thiếu nhi mà còn tạo ra những tác phẩm mà người lớn có thể đọc để tìm lại sự hồn nhiên, ngây thơ đã mất.

Những tác phẩm nổi bật của Nguyễn Nhật Ánh như \"Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ\", \"Kính vạn hoa\", \"Mắt biếc\", \"Cô gái đến từ hôm qua\", và \"Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh\" đều để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng nhiều thế hệ độc giả Việt Nam. Với lối viết mộc mạc, pha chút hài hước nhưng đầy triết lý, Nguyễn Nhật Ánh đã thành công trong việc chạm đến trái tim người đọc, khiến họ sống lại những ngày tháng tuổi thơ và suy ngẫm về cuộc sống hiện tại.

Không chỉ là nhà văn, Nguyễn Nhật Ánh còn được biết đến như một người thầy, một nhà giáo, và một nhà thơ. Sự nghiệp của ông đã tạo ra một kho tàng văn học đồ sộ, mang lại niềm vui, cảm hứng và cả sự suy tư sâu sắc cho hàng triệu độc giả, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới.

2) Giới thiệu cuốn sách: 

Mắt Biếc là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh – cây bút đã gắn liền với tuổi thơ và tuổi trẻ của nhiều thế hệ độc giả Việt Nam. Được xuất bản lần đầu vào năm 1990, cuốn tiểu thuyết này mang đến một câu chuyện tình yêu đầy day dứt, đượm buồn nhưng cũng vô cùng đẹp đẽ, gợi lên những hoài niệm về một thời thanh xuân trong trẻo.

Không chỉ đơn thuần là câu chuyện về tình yêu đơn phương của chàng trai Ngạn dành cho cô gái có đôi mắt biếc – Hà Lan, Mắt Biếc còn phản ánh những chuyển biến trong xã hội, sự khác biệt giữa cuộc sống nông thôn bình dị và chốn thành thị hoa lệ. Tác phẩm đưa người đọc qua những cung bậc cảm xúc, từ những rung động đầu đời, niềm hạnh phúc ngắn ngủi đến nỗi đau khắc khoải của một mối tình chẳng bao giờ trọn vẹn. Với lối viết dung dị nhưng đầy chất thơ, Nguyễn Nhật Ánh đã tạo nên một tác phẩm chạm đến trái tim người đọc, để lại trong lòng họ những dư âm khó phai. Đặc biệt, cuốn sách đã được đạo diễn Victor Vũ chuyển thể thành phim vào năm 2019, thu hút sự quan tâm của đông đảo khán giả và một lần nữa khẳng định sức sống bền bỉ của câu chuyện này.

II/ Tóm tắt cuốn sách: 

Tình yêu đơn phương luôn là một trong những đề tài gợi nhiều cảm xúc nhất trong văn học, và trong Mắt Biếc, Nguyễn Nhật Ánh đã vẽ nên một mối tình đầy đau đớn nhưng cũng thật đẹp đẽ. Ngạn – chàng trai hiền lành, chân thành với một trái tim thuần khiết, đã dành cả tuổi thanh xuân của mình để yêu Hà Lan – cô gái có đôi mắt biếc đầy mơ mộng. Ngạn bộc bạch:  “Đó là đôi mắt có hàng mi dài, lúc nào cũng mở to, hồn nhiên và ngơ ngác. Và sau này cũng đôi mắt đó làm khổ tôi ghê gớm”  

                                           “Uống nhầm một ánh mắt. Cơn say theo cả đời

                                            Thương thầm một nụ cười, cả một đời phiêu lãng”

Ngay từ thuở nhỏ, Ngạn đã luôn ở bên Hà Lan, cùng cô trải qua những tháng ngày êm đềm nơi làng Đo Đo. Cậu yêu cô bằng một tình yêu trong sáng, không vụ lợi, một thứ tình cảm thuần khiết xuất phát từ những rung động đầu đời.

Thế nhưng, cũng như bao câu chuyện tình đơn phương khác, tình cảm ấy chẳng bao giờ được đáp lại. Hà Lan không nhìn thấy tình yêu của Ngạn, hoặc có thể cô đã nhìn thấy nhưng lại chọn lờ đi. Điều này khiến người đọc không khỏi xót xa, bởi ai trong chúng ta cũng từng ít nhất một lần yêu một người mà không thể nào chạm tới. Cái đau của Ngạn không chỉ là việc không được đáp lại, mà còn là việc chứng kiến người mình yêu lao vào những mối quan hệ sai lầm, bị tổn thương mà bản thân chỉ có thể bất lực đứng nhìn.

“Tình yêu của tôi với Hà Lan hẳn đã hình thành từ những ngày thơ ấu và gắn bó với bao nhiêu kỷ niệm ngọt ngào, những kỷ niệm đã không ngừng vượt qua không gian và thời gian để lúc nào cũng cháy rực rỡ trong tôi như những ngọn nến hồng. Những kỷ niệm tươi đẹp đã nuôi dưỡng tình yêu tôi như đất đai nuôi cây trái, đợi một ngày cành biếc sẽ ra hoa. Và tôi, tôi đã đợi.

Lặng thầm, tôi đợi. Dũng thổi qua đời tôi như một cơn gió dữ. Nhưng cũng như cơn gió dữ dạo nào thổi qua làng, chỉ lay động nhưng không làm sao xô ngã cây bàng già giữa chợ Đo Đọ Cũng đến, rồi đi.”

Nguyễn Nhật Ánh đã thành công khi khắc họa nỗi đau này không bằng những lời lẽ bi thương, mà bằng sự lặng lẽ kéo dài, như một nốt trầm xuyên suốt cuốn sách. Ngạn không trách móc, không oán giận, chỉ âm thầm yêu, âm thầm đau, âm thầm chấp nhận. Cũng chính điều này khiến nhân vật Ngạn trở nên ám ảnh trong lòng độc giả – một người yêu với tất cả chân thành nhưng cuối cùng lại chỉ nhận về cay đắng.

“Hà Lan đã dẫm lên trái tim tôi bằng đôi guốc đinh nhọn như trong giai thoại về học sinh trường Nữ. Nó giẫm lên và không hề ngoái lại. Nó chẳng buồn biết trái tim tôi còn đập nữa hay không. Phải chăng đã đến lúc Hà Lan rời bỏ tôi như nó đã một lần rời bỏ mùa thị vàng và rừng Sim hoa tím, lòng không gợn chút bâng khuâng?”

Hà Lan là một nhân vật khiến nhiều người đọc có cảm xúc trái chiều. Một số thương cô, nhưng cũng không ít người trách cô vì đã vô tình làm tổn thương Ngạn. Từ khi còn nhỏ, Hà Lan đã khác biệt so với những cô gái khác trong làng Đo Đo. Cô yêu thích những điều đẹp đẽ, thích sự hào nhoáng của thành phố, khao khát một cuộc sống rực rỡ hơn làng quê bình dị. Vì thế, khi lớn lên, cô không ngần ngại rời bỏ Đo Đo để lên thành phố học tập, nơi cô dần xa cách với Ngạn – người luôn hướng về mình.

Tình yêu của Hà Lan dành cho Dũng là một nỗi buồn lớn trong cuộc đời cô. Dũng – chàng trai thành phố hào hoa nhưng vô tâm, không hề yêu cô như cách cô yêu anh ta. Hà Lan chìm đắm trong tình yêu này, để rồi bị ruồng bỏ, phải một mình nuôi con gái – bé Trà Long. Đọc đến đây, người ta thương cho Hà Lan vì cô đã yêu sai người, nhưng cũng không khỏi tiếc nuối khi cô đã để lỡ một người luôn yêu thương mình thật lòng.

“Hà Lan nghỉ học khi chỉ còn ba tháng nữa là đến hè. Nó có mang. Tin đó khiến tôi đau xót hơn là ngạc nhiên. Từ lâu, tôi đã phấp phỏng, lo lắng. Tôi sợ điều không hay sẽ xảy đến cho Hà Lan. Bây giờ, nó đến, sớm hơn tôi nghĩ. Nó đến khi năm học chưa kết thúc, thật ngặt nghèo.”

Dù vậy, Hà Lan không phải là một nhân vật đáng ghét. Cô đơn giản chỉ là một cô gái trẻ mang trong mình những khao khát rất thật. Ai cũng có quyền lựa chọn con đường riêng, và Hà Lan đã chọn con đường dẫn cô xa Ngạn. Sự lựa chọn ấy có thể khiến người đọc tiếc nuối, nhưng đó cũng là hiện thực của cuộc sống – không phải lúc nào tình cảm chân thành cũng có thể giữ được người ta yêu.

“Hà Lan nghỉ học khi chỉ còn ba tháng nữa là đến hè. Nó có mang. Tin đó khiến tôi đau xót hơn là ngạc nhiên. Từ lâu, tôi đã phấp phỏng, lo lắng. Tôi sợ điều không hay sẽ xảy đến cho Hà Lan. Bây giờ, nó đến, sớm hơn tôi nghĩ. Nó đến khi năm học chưa kết thúc, thật ngặt nghèo.”

Nếu Hà Lan là nỗi đau, thì Trà Long lại là ánh sáng trong cuộc đời của Ngạn. Là con gái của Hà Lan, Trà Long mang nhiều nét giống mẹ, đặc biệt là đôi mắt biếc đầy mộng mơ. Nhưng khác với Hà Lan, Trà Long yêu thương và trân trọng Ngạn. Cô bé lớn lên với sự ngưỡng mộ dành cho anh, mang đến cho anh niềm vui mà anh chưa từng có khi ở bên Hà Lan.

“Từ nay, Hà Lan sẽ không còn cảm thấy cô đơn trong ngôi nhà mênh mông của bà cô giàu có. Nó sẽ không còn thấy lẻ loi, trống vắng trong những ngày dằng dặc đợi Dũng về. Trà Long, cháu làm ngọn lửa sưởi ấm lòng mẹ cháu, có phải không?”

“Tôi thương Trà Long với một tình thương đặc biệt. Nó là hóa thân nhỏ bé bỏng của Hà Lan. Nó là sự nối dài số phận không may của mẹ nó. Ngay từ lúc lọt lòng, nó đã là đứa trẻ không cha và mới hơn một tuổi đã sớm rời khỏi vòng tay mẹ. Ngôi sao bản mệnh của cháu nằm lẩn khuất nơi đâu giữa bầu trời thăm thẳm, đêm đêm chú mỏi mắt dò tìm sao chẳng thấy? Cứ mỗi lần ngồi lặng ngắm Trà Long dạo chơi quanh quẩn bên bộ ván, lòng tôi không khỏi bâng khuâng.”

“Khi trở thành cô gái, Trà Long giống mẹ như hai giọt nước. Mỗi lần nó nhìn tôi, đôi mắt nó có khác nào mắt biếc năm xưa. Điều đó khiến tôi bối rối lạ lùng và bất giác tôi đâm ra sợ hãi. Tôi càng kinh hoàng hơn khi nhận ra mỗi khi đạp xe bên cạnh Trà Long, nghe nó ríu rít trò chuyện và thỉnh thoảng bắt gặp ánh mắt long lanh của nó, tôi quên bẵng tôi là một gã đàn ông ba mươi mốt tuổi chồng chất trên vai. Tôi ngỡ tôi là cậu học trò lớp chín đang cùng Trà Long rong ruổi những ngày xanh. Tôi vào rừng Sim lúi húi tìm bông dủ dẻ cho Trà Long. Tôi lại làm con khỉ trèo cây, hí hửng leo lên cây trâm năm nào hái cho nó từng chùm trái tím thẫm. Có phải tôi đang bơi ngược dòng thời gian để tìm lại những rung động đầu đời trong suốt như pha lê của gần hai mươi năm về trước, để đôi lúc ngẩn ngơ nhìn Trà Long, lòng bồi hồi mộng mị: \"Hà Lan, có phải em đã về?\".”

Nhiều độc giả đã hy vọng Trà Long sẽ là bến đỗ bình yên cho Ngạn, rằng anh có thể tìm thấy hạnh phúc bên cô. Nhưng cuối cùng, Ngạn lại chọn ra đi. Đây có lẽ là một trong những chi tiết đau lòng nhất trong truyện, bởi nó cho thấy rằng đôi khi, những người đã đau khổ quá nhiều sẽ không thể nào chấp nhận một hạnh phúc mới. Trà Long không phải Hà Lan, nhưng cô lại quá giống Hà Lan, và có lẽ điều đó khiến Ngạn không thể mở lòng thêm lần nữa.

Mắt Biếc không chỉ là câu chuyện tình yêu đơn phương, mà còn là câu chuyện về sự trưởng thành, về những lựa chọn trong cuộc sống. Qua nhân vật Ngạn, Nguyễn Nhật Ánh đã khắc họa một kiểu người mà ta có thể bắt gặp đâu đó trong chính cuộc đời mình – một người yêu hết lòng nhưng không thể có được tình yêu mình mong muốn.

Tác phẩm cũng đặt ra một câu hỏi lớn: Liệu tình yêu có cần sự đáp lại để trở nên ý nghĩa? Với Ngạn, có lẽ câu trả lời là không. Dù Hà Lan không bao giờ yêu anh, nhưng tình yêu của anh vẫn đẹp, bởi nó chân thành, bởi nó không bị vấy bẩn bởi toan tính. Còn với người đọc, mỗi người sẽ có một góc nhìn riêng, nhưng chắc chắn Mắt Biếc sẽ để lại trong lòng họ những dư âm sâu sắc.

Mắt Biếc là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Nhật Ánh, không chỉ bởi nội dung giàu cảm xúc mà còn bởi cách ông kể chuyện – nhẹ nhàng, tinh tế nhưng đầy ám ảnh. Tác phẩm không chỉ dành cho những ai đã từng yêu đơn phương, mà còn dành cho tất cả những ai từng có một tuổi trẻ với những mộng mơ và những tiếc nuối không thể nào quên. Nếu bạn đang tìm kiếm một cuốn sách có thể khiến bạn rung động từ những trang đầu tiên cho đến tận những dòng cuối cùng, Mắt Biếc chắc chắn là một lựa chọn không thể bỏ qua.

III/ Cảm nhận cá nhân: 

Có những cuốn sách khi đọc xong, ta dễ dàng gấp lại và quên đi. Nhưng cũng có những cuốn sách để lại một khoảng trống lặng lẽ trong tim, một nỗi buồn len lỏi vào từng suy nghĩ, để rồi cứ day dứt mãi không thôi. Mắt Biếc của Nguyễn Nhật Ánh là một tác phẩm như thế – một câu chuyện buồn nhưng đẹp, nhẹ nhàng mà ám ảnh, về một mối tình đơn phương kéo dài suốt cả cuộc đời.

Khi đọc Mắt Biếc, tôi đã bị cuốn vào nỗi đau âm ỉ của Ngạn – một người dành cả thanh xuân để yêu một cô gái nhưng chưa từng một lần được đáp lại. Ngạn yêu Hà Lan bằng tất cả những gì chân thành và thuần khiết nhất, nhưng trớ trêu thay, tình yêu ấy chỉ như cơn gió nhẹ lướt qua đời cô mà không thể nào giữ lại. Nhiều lần, tôi tự hỏi: tại sao Ngạn không quên Hà Lan? Tại sao anh cứ mãi ôm lấy bóng hình của một cô gái đã không còn thuộc về mình? Nhưng rồi, tôi nhận ra rằng, có những tình yêu không cần sự đáp lại, chỉ cần được yêu, được nhớ, được khắc sâu vào trái tim là đủ.

Nhưng có lẽ điều khiến tôi day dứt nhất không chỉ là nỗi đau của Ngạn, mà còn là sự lựa chọn của Hà Lan. Nếu nhìn từ góc độ của cô, Hà Lan cũng có những nỗi niềm riêng. Cô không phải là người phản bội hay vô tâm, chỉ là cô không thể cưỡng lại sức hấp dẫn của cuộc sống thành thị. Cô yêu sự sôi động, mới mẻ, yêu những thứ mà quê hương nhỏ bé không thể mang lại. Có thể trách Hà Lan vì đã bỏ lại Ngạn, nhưng cũng có thể thông cảm cho cô – một cô gái khao khát thoát khỏi sự bình yên nhàm chán để tìm đến những điều lớn lao hơn.

Câu chuyện về Trà Long càng khiến tôi trăn trở. Có một khoảnh khắc nào đó, tôi từng mong rằng Ngạn sẽ đáp lại tình cảm của cô bé, để rồi cùng nhau viết tiếp một câu chuyện mới, một tình yêu đẹp khác. Nhưng rốt cuộc, Ngạn vẫn chọn ra đi, bỏ lại tất cả, bỏ lại cả Trà Long – cô gái có đôi mắt biếc giống hệt mẹ mình. Có lẽ Ngạn hiểu rằng tình cảm của anh với Trà Long chưa từng là tình yêu thực sự, mà chỉ là sự nối dài của những ký ức với Hà Lan. Và nếu anh chọn ở lại, có lẽ người đau khổ nhất không phải anh, mà chính là Trà Long.

Tôi thích cái kết của Mắt Biếc – một cái kết không trọn vẹn, không có hạnh phúc viên mãn nhưng lại rất thật, rất đời. Không phải tình yêu nào cũng sẽ có một cái kết đẹp, không phải ai yêu nhiều hơn cũng sẽ được đáp lại. Đôi khi, người ta chỉ có thể lặng lẽ ôm lấy tình yêu của mình, giữ nó như một hồi ức đẹp, rồi bước tiếp.

Dư âm của Mắt Biếc để lại trong tôi không chỉ là một câu chuyện tình buồn, mà còn là những suy ngẫm về cuộc đời, về những con người bước qua nhau mà chẳng thể ở lại. Tôi thương Ngạn – một chàng trai sống trọn vẹn với tình yêu nhưng không thể có được người mình yêu. Tôi tiếc cho Hà Lan – cô gái mãi mãi chẳng thể nhìn thấy thứ tình cảm chân thành nhất. Và tôi đồng cảm với Trà Long – cô gái đến sau nhưng lại mang một tình yêu không thể chạm tới.

Có lẽ, mỗi người đọc Mắt Biếc sẽ có một góc nhìn khác nhau, một cảm xúc khác nhau. Nhưng với tôi, đó là một câu chuyện không thể nào quên – một bản tình ca buồn nhưng đẹp, một ký ức về một đôi mắt biếc mãi mãi nằm lại trong lòng người đọc.

Tóm tắt bởi: Yên Thảo - Bookademy

Hình ảnh: Yên Thảo.