[Tóm Tắt & Review Sách] “Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian”: Vẻ Đẹp Của Thế Gian

  Trong tay mình không cầm gì ngoài tay nhau.

 Tình mẫu tử là một trong những tình cảm thiêng liêng nhất của con người, xuất phát từ sự gắn kết máu thịt, được xây dựng bằng tình yêu vô điều kiện và sự hy sinh cao cả của người mẹ. Từ lúc sinh ra cho đến khi trưởng thành, mỗi người con đều mang trong mình hình bóng của mẹ, người đã dành cả cuộc đời để chăm sóc, dạy dỗ, và bảo vệ. Tình mẫu tử không chỉ là sự nuôi dưỡng thể chất mà còn là bệ đỡ tinh thần, giúp con vượt qua bao sóng gió của cuộc đời. Tuy nhiên, không phải mối quan hệ mẹ con nào cũng diễn ra suôn sẻ. Khi sự khác biệt về ngôn ngữ và văn hóa xen vào, tình mẫu tử có thể trở nên phức tạp và gặp nhiều khó khăn, như trong câu chuyện của những gia đình di cư hay những thế hệ sinh ra trong các hoàn cảnh văn hóa khác nhau.

    Một ví dụ điển hình cho sự phức tạp này là trong tác phẩm Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian của Ocean Vương, nơi người con trai gửi thư cho mẹ, một người phụ nữ không biết chữ, và chủ yếu chỉ nói tiếng Việt. Nhân vật chính, sống ở Mỹ và lớn lên trong môi trường của ngôn ngữ và văn hóa phương Tây, phải vật lộn với việc truyền đạt những cảm xúc và suy nghĩ sâu sắc của mình cho mẹ. Dù họ yêu thương nhau, nhưng khoảng cách ngôn ngữ và văn hóa khiến họ không thể hiểu nhau hoàn toàn. Mỗi lời nói dường như trở nên nặng nề hơn, và đôi khi, sự im lặng trở thành cách duy nhất để duy trì mối quan hệ.

 

1. Giới thiệu tác giả tác phẩm

    Ocean Vương là một trong những nhà văn, nhà thơ nổi bật của thế hệ trẻ, được biết đến với giọng văn sâu sắc và đầy tính nghệ thuật. Sinh ra tại Việt Nam vào năm 1988, Vương cùng gia đình di cư sang Mỹ khi còn rất nhỏ và lớn lên trong môi trường của những khó khăn về ngôn ngữ, văn hóa. Những trải nghiệm này đã trở thành chất liệu quan trọng trong các tác phẩm của ông, tạo nên một phong cách viết độc đáo, kết hợp giữa sự tinh tế của thơ ca và sự chân thực của những câu chuyện đời thường.

    Ocean Vương bắt đầu sự nghiệp văn chương của mình với thơ, và nhanh chóng được công nhận với tập thơ đầu tay Night Sky with Exit Wounds (2016), đoạt nhiều giải thưởng danh giá như giải T.S. Eliot và giải Whiting Award. Năm 2019, Ocean Vương ra mắt tiểu thuyết đầu tay Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian, một tác phẩm mang đậm chất tự truyện, được viết dưới hình thức một bức thư gửi cho mẹ của nhân vật chính. Câu chuyện kể về một cậu bé Mỹ gốc Việt lớn lên trong sự phức tạp của ngôn ngữ và văn hóa, và những nỗ lực của cậu trong việc định hình bản sắc và vượt qua những đau thương trong quá khứ. Cuốn tiểu thuyết nhanh chóng gây tiếng vang lớn, được đánh giá cao nhờ ngôn ngữ giàu chất thơ, sâu sắc và chân thực.

    Điều đặc biệt trong tác phẩm của Ocean Vương chính là sự kết hợp giữa những câu chuyện cá nhân và các vấn đề lớn hơn như chiến tranh, di cư, đồng tính, và danh tính cá nhân. Ông không chỉ viết về cuộc sống của một người gốc Việt, mà còn khai thác những khía cạnh phức tạp trong mối quan hệ gia đình, tình yêu, và sự khắc nghiệt của cuộc sống. Những trải nghiệm của Vương về việc lớn lên trong một gia đình di cư, không thông thạo ngôn ngữ mẹ đẻ, và đối mặt với sự khác biệt văn hóa, trở thành nguồn cảm hứng dồi dào cho văn chương của ông.

    Một điểm nổi bật khác trong phong cách của Ocean Vương là sự nhạy cảm và tinh tế trong cách miêu tả cảm xúc. Tác phẩm của ông không chỉ là những câu chuyện được kể lại, mà còn là những dòng suy tưởng, nơi mỗi chi tiết, mỗi câu chữ đều được chọn lựa cẩn thận, mang lại cảm giác như người đọc đang đi sâu vào tâm hồn của nhân vật. Vương không ngại khai thác những nỗi đau sâu kín, những ký ức buồn bã, nhưng ông cũng tìm thấy vẻ đẹp trong những khoảnh khắc ngắn ngủi của cuộc đời

 

2. Đôi khi những tình cảm gần nhất lại trở nên xa cách nhất

   “... hai mẹ con ấp ủ hy vọng cái màu trắng biến vào trong con sẽ làm lớn thêm một thằng nhóc da vàng. [...] Sữa sẽ xóa sạch bóng tối trong mình bằng cơn lũ sáng trưng.”

    Trong tác phẩm Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian của Ocean Vương, tình mẫu tử được khắc họa với những chiều sâu phức tạp, mang tính đối lập giữa sự yêu thương vô điều kiện và những đau thương sâu sắc. Được viết dưới dạng một bức thư dài mà nhân vật chính, Little Dog, gửi cho mẹ mình, Rose, câu chuyện tái hiện lại những ký ức tuổi thơ đầy khó khăn, những khoảnh khắc tổn thương và sự giằng xé trong mối quan hệ giữa hai mẹ con. Dù ngập tràn trong nỗi đau của chiến tranh, di cư và sự khác biệt văn hóa, tình mẫu tử trong tác phẩm vẫn toát lên vẻ đẹp mạnh mẽ, đặc biệt, nơi mà sự gắn kết giữa mẹ và con không thể bị phá vỡ.

    Tình mẫu tử trong Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian không được thể hiện theo lối truyền thống dịu dàng và lý tưởng hóa mà thay vào đó, Ocean Vương khắc họa một mối quan hệ thô ráp, đôi khi có phần bạo lực. Rose, mẹ của Little Dog, mang trong mình những vết thương tinh thần không bao giờ lành từ chiến tranh Việt Nam, từ cuộc sống lưu vong trên đất Mỹ và từ những tổn thương tâm lý mà bà phải gánh chịu. Những vết thương này đã in hằn trong cuộc sống của Rose, ảnh hưởng sâu sắc đến cách bà nuôi dạy con trai mình. Rose không chỉ phải đối mặt với cuộc sống khắc nghiệt trên đất khách, mà còn phải gánh chịu nỗi cô đơn, sự bất lực khi không thể hòa nhập hoàn toàn vào xã hội mới. Những tổn thương từ quá khứ và hiện tại khiến bà có những hành động khắc nghiệt, đôi khi là những trận đòn roi và những lời trách móc đối với con trai.

    Tuy nhiên, ẩn sau những hành động ấy, tình yêu của Rose dành cho Little Dog không bao giờ phai nhạt. Tình mẫu tử ở đây thể hiện qua sự hy sinh thầm lặng và sự cố gắng của bà để bảo vệ con mình trong một thế giới đầy khó khăn. Đối với Rose, việc nuôi dạy Little Dog không chỉ là một trách nhiệm mà còn là sự đấu tranh để tồn tại. Bà không biết cách thể hiện tình cảm một cách nhẹ nhàng, nhưng vẫn làm mọi điều trong khả năng của mình để chăm sóc con. Chính điều này tạo nên sự phức tạp trong mối quan hệ của họ – một mối quan hệ mà yêu thương và đau đớn hòa quyện vào nhau.

    Sự khác biệt về ngôn ngữ và văn hóa cũng là một yếu tố chính trong việc làm phức tạp thêm tình mẫu tử giữa Rose và Little Dog. Là một người tị nạn Việt Nam trên đất Mỹ, Rose không thể sử dụng ngôn ngữ Anh một cách thành thạo. Bà sống trong một thế giới ngôn ngữ hạn chế, nơi bà không thể diễn đạt hết những suy nghĩ, tình cảm của mình với con trai, và cũng không thể hiểu rõ những gì Little Dog trải qua trong quá trình hòa nhập với văn hóa Mỹ. Little Dog, trong khi đó, lớn lên trong một thế giới với hai ngôn ngữ và hai nền văn hóa khác nhau. Anh hiểu tiếng Việt, nhưng ngôn ngữ chủ yếu mà anh sử dụng hàng ngày là tiếng Anh – một thứ ngôn ngữ mà mẹ anh không thể đọc và viết. Chính sự bất đồng ngôn ngữ này tạo nên khoảng cách không thể xóa nhòa giữa hai mẹ con. Bức thư Little Dog viết cho mẹ trong Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian chính là một minh chứng cho điều này – dù có viết ra những dòng chữ đầy cảm xúc, Little Dog biết rằng mẹ mình sẽ không bao giờ có thể đọc được.

    “Con có bao giờ quan sát con từ đằng sau, nhìn mình tiến xa hơn vào trong khung cảnh đó, bỏ lại mình?” Con biết nói sao cho mẹ biết,     chuyện mẹ đang diễn tả ấy, chính là sự viết? 

    Tuy nhiên, sự khác biệt về ngôn ngữ không phải là rào cản duy nhất. Rose và Little Dog còn đối mặt với sự khác biệt lớn về văn hóa. Rose lớn lên trong bối cảnh Việt Nam thời chiến tranh, mang theo mình những giá trị và tập quán truyền thống của quê hương. Trong khi đó, Little Dog được sinh ra và lớn lên ở Mỹ, nơi mà anh phải đối mặt với những vấn đề hoàn toàn khác biệt: sự phân biệt chủng tộc, định kiến về người di cư và đặc biệt là sự đấu tranh để chấp nhận bản thân khi anh nhận ra mình là người đồng tính. Sự khác biệt này khiến Rose không thể hiểu được những nỗi đau mà con trai mình phải trải qua trong quá trình trưởng thành, và ngược lại, Little Dog cũng gặp khó khăn trong việc hiểu và đồng cảm với quá khứ chiến tranh và cuộc đời di cư của mẹ.

    Dẫu vậy, trong những sự khác biệt và xung đột ấy, tình mẫu tử vẫn là sợi dây kết nối mạnh mẽ giữa hai mẹ con. Little Dog dù chịu nhiều tổn thương về thể chất và tinh thần từ mẹ, vẫn luôn yêu thương và kính trọng bà. Anh không chỉ tìm cách hiểu mẹ mình qua những hành động tưởng chừng khó lý giải, mà còn dành cho mẹ sự cảm thông sâu sắc. Trong bức thư, anh không trách móc mẹ mà ngược lại, cố gắng giải thích những cảm xúc và trải nghiệm của mình, với hy vọng rằng dù không thể đọc được, mẹ anh sẽ cảm nhận được tình yêu và sự tha thứ của con trai.

    Tác phẩm cũng thể hiện một góc nhìn khác về tình mẫu tử: đó không phải là mối quan hệ hoàn hảo, không phải lúc nào cũng tràn đầy niềm vui và sự gắn bó, nhưng vẫn là một tình cảm thiêng liêng và không thể thay thế. Mối quan hệ giữa Rose và Little Dog được xây dựng trên sự phức tạp và mâu thuẫn, nhưng đồng thời cũng là một minh chứng cho sức mạnh và độ bền của tình mẫu tử. Dù bị chia cắt bởi ngôn ngữ, văn hóa và những vết thương tâm lý, cả Rose và Little Dog đều không ngừng yêu thương nhau, dù đôi khi họ không thể hiện điều đó một cách dễ dàng.

    Tình mẫu tử trong Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian chính là minh chứng cho sự kiên cường của tình cảm con người, đặc biệt là trong bối cảnh đầy biến động của di cư, chiến tranh và sự xung đột văn hóa. Ocean Vương không chỉ khắc họa tình mẫu tử qua sự yêu thương vô điều kiện, mà còn qua những nỗi đau, sự bất lực và cả sự đấu tranh trong cuộc sống. Mối quan hệ giữa Little Dog và mẹ anh là sự kết hợp giữa yêu thương và tổn thương, giữa hy sinh và sự thô ráp. Chính qua những mâu thuẫn và khác biệt ấy, tác phẩm đã thể hiện một tình mẫu tử sâu sắc, đầy cảm xúc, nơi mà dù có phải đối mặt với bao khó khăn, mối liên kết giữa mẹ và con vẫn không thể bị phá vỡ.

 

3. Tìm kiếm bản thân

   "Bởi vì một viên đạn không ghim vào cơ thể nào cũng giống như một bài hát không có người nghe."

    Trong tác phẩm Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian của Ocean Vương, hai chủ đề danh tính và tính dục được khám phá một cách sâu sắc và đầy tinh tế. Thông qua câu chuyện của nhân vật chính Little Dog, Ocean Vương không chỉ kể lại hành trình của một người Mỹ gốc Việt tìm kiếm bản thân trong một thế giới đầy phức tạp mà còn đi sâu vào những trải nghiệm cá nhân về tính dục và những khó khăn trong việc chấp nhận bản dạng giới. Tác phẩm không chỉ là một bức chân dung của một cuộc đời tị nạn mà còn là một thông điệp mạnh mẽ về việc vượt qua những định kiến xã hội, tìm kiếm và khẳng định danh tính cá nhân.

    Danh tính trong Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian được thể hiện rõ ràng nhất thông qua cuộc đấu tranh của Little Dog với vai trò là một người di cư Mỹ gốc Việt. Sinh ra trong một gia đình người Việt tị nạn sau chiến tranh, Little Dog lớn lên trong một xã hội nơi mà những giá trị, văn hóa và ngôn ngữ của người Mỹ dường như chiếm ưu thế. Đối với Little Dog, việc sống giữa hai thế giới - một bên là văn hóa Việt Nam truyền thống do mẹ và bà ngoại gìn giữ, một bên là nền văn hóa Mỹ hiện đại - là một trải nghiệm đầy mâu thuẫn và khó khăn. Câu chuyện của Little Dog phản ánh sự mất mát và đấu tranh khi phải định hình danh tính của một người tị nạn. Little Dog không chỉ cảm thấy bị xa lạ với xã hội Mỹ mà còn cảm thấy lạc lõng trong chính ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam của gia đình. Điều này đặc biệt rõ ràng trong những đoạn miêu tả về sự bất đồng ngôn ngữ giữa anh và mẹ mình, Rose. Việc mẹ không thể đọc hay hiểu tiếng Anh tạo ra một khoảng cách không thể vượt qua, khiến cho cả hai phải đối mặt với sự đứt gãy trong giao tiếp và sự xa cách tình cảm.

    Danh tính của Little Dog, vì vậy, là sự tổng hợp phức tạp giữa một người con của hai nền văn hóa, luôn bị kẹt giữa hai thế giới mà anh dường như không thể hòa nhập hoàn toàn. Cảm giác bị tách biệt khỏi cả hai cộng đồng, không hoàn toàn thuộc về nơi nào, đã trở thành một gánh nặng tinh thần mà Little Dog phải mang theo suốt cuộc đời. Tuy nhiên, chính từ những xung đột này, Ocean Vương đã khắc họa lên hình ảnh của một người đi tìm bản ngã, cố gắng khám phá và chấp nhận những mảng khác biệt trong danh tính của mình. Một khía cạnh quan trọng khác trong hành trình tìm kiếm bản ngã của Little Dog là vấn đề về tính dục. Ocean Vương, thông qua nhân vật chính của mình, đã khám phá một cách tinh tế sự đấu tranh nội tâm và ngoại cảnh của một người đồng tính trẻ tuổi trong một cộng đồng thiểu số. Việc nhận ra mình là người đồng tính đặt Little Dog vào một cuộc đối đầu không chỉ với xã hội Mỹ đầy định kiến mà còn với gia đình truyền thống Việt Nam, nơi mà những vấn đề về đồng tính vẫn là điều cấm kỵ và khó chấp nhận. 

    Những trải nghiệm đầu đời của Little Dog với Trevor – mối tình đầu của anh – là một trong những tuyến truyện cảm động nhất của tác phẩm. Mối quan hệ của họ không chỉ là biểu hiện của tình yêu và sự khám phá bản thân, mà còn là sự va chạm giữa những kỳ vọng xã hội và sự thật cá nhân. Trevor, cũng như Little Dog, phải đối mặt với nỗi đau khổ và sự bất ổn trong việc định hình tính dục của mình. Cả hai đều là những người trẻ phải tìm kiếm lối thoát trong một thế giới mà sự đồng tính không được chấp nhận một cách dễ dàng. Trong những khoảnh khắc miêu tả về tình yêu và tình dục, Ocean Vương không ngần ngại đi sâu vào những cung bậc cảm xúc phức tạp của nhân vật. Tính dục không chỉ là một yếu tố sinh học mà còn là một phần của bản sắc cá nhân. Little Dog phải đối mặt với nỗi sợ bị phán xét, bị xã hội và gia đình ruồng bỏ, nhưng cũng đồng thời tìm thấy sự tự do và khẳng định bản thân qua tình yêu và sự kết nối với Trevor. Qua việc khám phá tính dục, Little Dog dần tìm được con đường để chấp nhận và yêu thương chính mình, mặc dù điều đó không hề dễ dàng.

    "Một người bên cạnh một người bên trong một đời. Ta gọi đó là đẳng lập. Ta gọi đó là tương lai."

    Ocean Vương không chỉ khám phá danh tính và tính dục từ góc nhìn cá nhân mà còn từ góc độ xã hội. Những định kiến về người di cư, người đồng tính và người thiểu số da màu được tái hiện qua những trải nghiệm của Little Dog. Anh phải đối mặt với sự phân biệt chủng tộc, sự bạo lực về thể xác và tinh thần từ những người xung quanh. Những khó khăn này không chỉ là hệ quả của việc sống trong một xã hội nơi mà những người như anh bị coi thường, mà còn là sự va chạm liên tục giữa danh tính cá nhân và những khuôn mẫu mà xã hội áp đặt lên anh. Ocean Vương, qua việc khắc họa danh tính và tính dục, đã tạo nên một bức tranh sâu sắc về sự tìm kiếm bản thân trong một thế giới đầy định kiến và phân biệt. Tác phẩm của ông là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự đấu tranh không chỉ để tồn tại mà còn để khẳng định bản ngã của mình, dù cho điều đó có thể khiến ta trở nên khác biệt và bị xã hội ruồng bỏ.

    Một khía cạnh thú vị khác của tác phẩm là cách Ocean Vương sử dụng ngôn ngữ như một phương tiện để diễn đạt những trải nghiệm về danh tính và tính dục. Văn phong của Vương giàu chất thơ và đầy hình ảnh, mang lại cho câu chuyện một chiều sâu cảm xúc đặc biệt. Những khoảnh khắc miêu tả về tính dục và tình yêu đồng tính không chỉ là những trải nghiệm cá nhân mà còn là một phần của hành trình nghệ thuật, nơi ngôn ngữ được sử dụng để thể hiện những gì sâu kín và thầm lặng nhất trong lòng nhân vật. Sự hòa quyện giữa văn chương và cảm xúc cá nhân tạo ra một không gian nơi danh tính và tính dục được thể hiện một cách đầy tinh tế và thẩm mỹ.

 

4. Kết luận

   "Suốt thời gian qua con tự nhủ mẹ con mình sinh ra từ chiến tranh - nhưng con đã nhầm rồi mẹ à. Mình sinh ra từ cái đẹp.  Đừng để ai nhầm chúng ta là trái quả sinh ra từ bạo lực - mà hãy để họ biết rằng thứ bạo lực đó, dù đã càn qua quả, vẫn không làm hỏng được nó."

     Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian của Ocean Vương là một tác phẩm đầy ám ảnh và giàu cảm xúc, nơi văn chương trở thành phương tiện để khám phá danh tính, tính dục, và ký ức. Câu chuyện của Little Dog, được kể qua những lá thư gửi đến người mẹ không biết đọc, là hành trình tìm kiếm bản ngã giữa sự phức tạp của quá khứ chiến tranh, di cư, và sự đổ vỡ trong mối quan hệ gia đình. Ocean Vương khéo léo đan xen giữa nỗi đau và sự đẹp đẽ của những khoảnh khắc ngắn ngủi, tạo nên một bức tranh đa chiều về con người, tình yêu, và sự tồn tại trong một thế giới tạm bợ. Cuốn sách không chỉ là lời tự sự về một cuộc đời bị định hình bởi những tổn thương di sản và xã hội, mà còn là sự khẳng định về sức mạnh của ngôn ngữ và văn học trong việc xoa dịu nỗi đau và tìm kiếm sự hiểu biết. Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian là một lời nhắc nhở về những điều rực rỡ, dù ngắn ngủi, mà con người có thể trải nghiệm, dù cho họ phải đối mặt với sự bạo lực, nghèo đói, hay phân biệt. Tác phẩm để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc, như một bài ca đầy mê hoặc về nhân tính và khát vọng sống.

 

Tóm tắt bởi: Phương Anh- Bookademy